Wady postawy cz.2 - szpotawość kolan

Szpotawość kolan to jedno z zaburzeń osi kończyn dolnych, które charakteryzuje się nieprawidłowym ustawieniem kości udowej względem rzepki i podudzia, oraz nadmiernym odchyleniem kości piszczelowej w bok w stosunku do osi przechodzącej przez środek ciała. Podobnie jak w przypadku koślawości stawów kolanowych, szpotawość kolan może początkowo występować w sposób naturalny, nazywany fizjologiczną szpotawością, ale po osiągnięciu pewnego wieku staje się wadą postawy.

 

 

DIAGNOZOWANIE SZPOTAWOŚCI KOLAN

Diagnoza szpotawości kolana opiera się na obserwacji kilku charakterystycznych objawów. Osoby dotknięte tą wadą mogą odczuwać ból w okolicy stawu kolanowego, szczególnie podczas aktywności fizycznej, takiej jak chodzenie czy bieganie. Mogą również zauważyć, że kolano odchyla się na zewnątrz, co jest widoczne podczas stania lub chodzenia. Szpotawe kolana wpływają na zaburzenie równowagi obciążenia stawów kolanowych, mięśni i więzadeł, co może prowadzić do chorób kostnych w stawach kolanowych, kontuzji i urazów. Często ta wada dotyka obie strony ciała. U dzieci i młodzieży, szpotawość kolan może wpłynąć na rozwijające się kości i stawy, co może prowadzić do długotrwałych problemów w przyszłości.

Szpotawość kolana wynika z nieprawidłowego ustawienia kolan i podudzi, gdzie po złączeniu nóg między stawami kolanowymi widoczna jest przerwa, a podudzia wyginają się na zewnątrz w stosunku do osi środka ciała. W tej wadzie zaangażowane są nie tylko kolana i podudzia, ale także uda, które skręcają się do środka. Diagnoza opiera się na pomiarze kąta między szyjką a trzonem kości udowej, który nie powinien przekraczać 127 stopni.

Naturalna szpotawość kolan występuje u dzieci od narodzin do około 2. roku życia, jest to zjawisko normalne i nie powinno budzić obaw. Wynika to z rozwoju układu ruchu i nierównomiernego wzrostu chrząstek kolanowych. Po osiągnięciu 2 lat, nogi dzieci mogą zacząć się stopniowo prostować lub przechodzić w fizjologiczną koślawość. Szpotawość kolan uważa się za wadę postawy, jeśli utrzymuje się od 7. roku życia wzwyż.

 

Szpotawość kolan można rozpoznać na podstawie następujących cech:

  • Kolana nie stykają się podczas stania prosto z nogami złączonymi i kostkami przylegającymi do siebie
  • Więzadło poboczne piszczelowe jest krótsze
  • Kończyny górne są skręcone do wewnątrz w stawie biodrowym
  • Występuje przerost w stawach kolanowych
  • Kłykcie przyśrodkowe (na wewnętrznej stronie kolana) są oddalone od siebie na odległość maksymalnie 3 cm
  • Kolana nie łączą się symetrycznie
  • Kolana nie łączą się podczas stania z nogami złączonymi, co utrzymuje się nawet po ukończeniu 3 roku życia
  • Mięśnie strzałkowe są rozciągnięte, a mięśnie dwugłowe uda są napięte
  • Występuje przykurcz mięśni zginaczy

 

 

PRZYCZYNY SZPOTAWOŚCI KOLAN ORAZ ICH ​LECZENIE

Istnieje kilka przyczyn szpotawości kolan, takich jak:

  • niedobór witaminy D3 (krzywica wczesnodziecięca),
  • zbyt wczesne rozpoczęcie chodzenia przez dziecko,
  • choroba Blounta,
  • długotrwałe siedzenie w pozycji siadu tureckiego 
  • nadmierna jazda na rowerze

Szpotawe kolana mogą powodować ból w okolicach stawu kolanowego i podudzia, a także przyczyniać się do bólu w stawie biodrowym i stopie. Nieprawidłowe ustawienie stawów kolanowych prowadzi do nierównego obciążenia, co może prowadzić do różnych dolegliwości, zwłaszcza po dłuższym wysiłku.

Leczenie szpotawości kolan u dzieci często obejmuje ćwiczenia rehabilitacyjne, które pomagają wyrównać wadę. U dorosłych natomiast skupia się na nauce prawidłowego obciążania stopy i wykonywaniu ćwiczeń rozciągających i wzmacniających. Nieco łagodniejsze przypadki kolan szpotawych mają tendencję do samokorygowania się u dzieci nawet do drugiego roku życia. Jednak w trakcie intensywnego wzrostu, ten problem zazwyczaj staje się bardziej widoczny i dotyczy zwykle obu kolan. Warto zaznaczyć, że w przeciwieństwie do koślawości, w przypadku kolan szpotawych nie zaleca się siedzenia w pozycji "po turecku". Jednym z zalecanych ćwiczeń jest zastosowanie redresji biernej, co oznacza umieszczenie poduszki między kostkami, a następnie delikatne przyciągnięcie kolan paskiem lub taśmą. Konieczny jest jednak nadzór specjalisty nad intensywnością tego rodzaju ćwiczeń. Dla niektórych osób pomocne mogą być również specjalne buty z wkładkami ortopedycznymi oraz uprawianie sportów takich jak jazda na nartach, łyżwach, czy rolkach, podczas których samoczynnie kolana są do siebie przyciągane. W przypadkach zaawansowanych, zalecana jest terapia korekcyjna z użyciem aparatu ortopedycznego. W skrajnych przypadkach może być konieczna osteotomia korekcyjna, czyli zabieg chirurgiczny, który polega na przecięciu kości, a następnie jej właściwym ustawieniu w celu poprawy sytuacji.

 

Uwaga,

informacje zawarte w tym artykule mają charakter ogólny i edukacyjny. Nie stanowią one porady medycznej i nie mogą zastąpić konsultacji z lekarzem lub innym specjalistą medycznym. W przypadku jakichkolwiek pytań dotyczących stanu zdrowia, zawsze należy skonsultować się z wykwalifikowanym pracownikiem służby zdrowia.