Wszystko co chcesz wiedzieć o badaniu USG tarczycy
Zacznijmy od wyjaśnienia czym tak właściwie jest tarczyca. Jest to bowiem nieparzysty gruczoł umiejscowiona w przednio-dolnej części szyi. Znajduje się blisko powierzchni skóry co ma duże znaczenie w jej badaniach. Tarczyca wytwarza trzy hormony: trójjodotyroninę (T3), tyroksynę (T4) i kalcytoninę. Przez co ma bezpośredni wpływ na metabolizm i gospodarkę wapniowo-fosforową naszego organizmu. Gruczoł ten otoczony jest dwuwarstwową łącznotkankową torebką. Zbudowany jest z dwóch płatów bocznych połączonych wąską cieśnią nazywaną też węziną. Trzeba zaznaczyć, że niektóre osoby mają tarczycę z trzema płatami. Płaty tarczycy (ich miąższ) to głównie pęcherzyki, których wielkość waha się od 20 do 900 µm. To właśnie w nich produkowane są hormony T3 i T4. Co więcej komórki pęcherzykowe tarczycy magazynują jod. Średnio jego zawartość wynosi około 600 µg/g tkanki całego gruczołu. W miąższu tarczycy znajdują się także komórki przypęcherzykowe (tzw. komórki C), które produkują kalcytoninę oraz somatostatynę i serotoninę.
Wskazania do wykonania USG tarczycy
Obecnie już niemal co piąty Polak cierpi na różnego rodzaju schorzenia tarczycy dlatego warto wiedzieć jakie są wskazania do jej badania. USG tarczycy zalecane jest przez lekarzy gdy Pacjent:
- ma nieprawidłowe wyniki badań hormonalnych z krwi
- podczas rozmowy z lekarzem mówi o objawach charakterystycznych dla niedoczynności lub nadczynności tarczycy np.
- nagłym przyroście lub spadku masy ciała
- bezsenności lub nadmiernej senności
- nadpobudliwości lub przewlekłym zmęczeniu
- problemach z pamięcią i/lub koncentracją
- przyspieszonym tętnie i/lub kołataniu serca
- drżeniu rąk
- przesuszonej skórze
- wypadaniu włosów
- nieregularnych miesiączkach
- problemach z wypróżnieniem
- długo trwającej chrypie
- skarży się na duszności niewywołane schorzeniami dróg oddechowych
- zaobserwował niepokojący spadek lub przyrost masy ciała, bezsenność lub nadmierną senność
Ponadto, badanie to zalecane jest gdy lekarz:
- w badaniu palpacyjnym stwierdził powiększoną tarczycę lub wole
- chce ocenić stan okolicznych węzłów chłonnych
- podejrzewa występowanie zwapnień
- podejrzewa lub chce monitorować zmiany nowotworowe w obrębie tarczycy (dzięki badaniu może określić ich rozmiar, echogeniczność, echostrukturę oraz unaczynienie)
- chce monitorować rezultaty zastosowanej terapii
- chce nadzorować efekty leczenia pooperacyjnego
USG tarczycy stosuje się także w leczeniu izotopowym radiojodem (tzw. medycyna nuklearna stosowana w leczeniu nowotworów) ponieważ dzięki ocenie objętości tarczycy pozwala na bardzo dokładne ustalenie odpowiedniej dawki tego pierwiastka. USG tarczycy pozwala także na ocenę stopnia zaniku zmian wynikających z leczenia immunosupresyjnego egzogennym aminokwasem L−tyroksyną.
Badanie USG tarczycy w diagnostyce choroby Hashimoto i choroba Gravesa-Basedowa
Jedną z najczęściej występujących chorób tarczycy jest niedoczynność. Oznacza to, że gruczoł tarczycowy nie wydziela odpowiedniej ilości hormonów w stosunku do zapotrzebowania organizmu. Główną przyczyną rozwoju niedoczynności tarczycy jest choroba Hashimoto. Jest to schorzenie autoimmunologiczne, które prowadzi do przewlekłego zapalenia tarczycy. Najprościej mówiąc polega ono na tym, że komórki tarczycy są niszczone przez własny układ immunologiczny Pacjenta. Jest to tak zwana niedoczynność pierwotna, która może być spowodowana także przez:
- mechaniczne uszkodzenia tarczycy
- niedobór jodu w diecie
- długotrwałe leczenie nadczynności tarczycy lub wrodzoną niedoczynność
- całkowite lub częściowe wycięcie tarczycy
- napromienianiem okolic szyi spowodowane chemioterapią
- długotrwałe stosowanie niektórych leków (np. amiodaronu, środków kontrastowych zawierających jod oraz lit i jego pochodne, interferonu alfa, interleukiny 2, niektórych leków przeciwnowotworowych tj. inhibitory kinazy tyrozynowej).
W medycynie wyróżniana jest także niedoczynność wtórna, która spowodowana jest niedoborem hormonu TSH. W tym miejscu warto jeszcze raz podkreślić, że hormon ten produkowany jest przez przysadkę mózgową, a jego zadaniem jest regulacja pracy tarczycy.
Przeciwnością niedoczynności tarczycy jest stan, w którym produkuje ona zbyt dużo hormonów. Wówczas mówimy o nadczynności tarczycy, której najczęstszym powodem jest choroba Gravesa-Basedowa (odpowiada za blisko 60% przypadków nadczynności). Podobnie jak choroba Hashimoto, ta również ma podłoże autoimmunologiczne. Choroba Gravesa-Basedowa polega na tym, że układ odpornościowy zaczyna wydzielać przeciwciała przeciwko receptorowi TSH (tzw. TRAb lub anty-TSHR). W konsekwencji gruczoł tarczycy wydziela dużo więcej wszystkich trzech hormonów niż powinien. Co ciekawe, u kobiet choroba Gravesa-Basedow jest stwierdzana nawet dziesięciokrotnie częściej niż mężczyzn.
Przeciwskazania do wykonania badania USG tarczycy
Nie ma żadnych przeciwwskazań do wykonania USG tarczycy.
Jak często powinno się wykonywać badanie UDG tarczycy?
Każdy z nas powinien systematycznie wykonywać badanie USG tarczycy, szczególnie kobiety w wieku 30-50 lat, które są wyjątkowo narażone na choroby tego narządu. Gdy nie ma się żadnych niepokojących objawów choroby tarczycy warto ją badać profilaktycznie USG najlepiej co 3 lata. Jeśli natomiast w rodzinie były przypadki nowotworów tarczycy, to badanie USG koniecznie powinno się robić każdego roku. Warto wiedzieć, że wczesne wykrycie nowotworu złośliwego tarczycy daje ok. 90% szans na całkowity powrót do zdrowia! Trzeba także podkreślić, że w przypadku guzów nowotworowych tarczycy USG jest jedynie wskazaniem do dalszych badań. Jednakże badanie to jest niezwykle przydatne w wykrywaniu torbieli tarczycy. Ze względu na dużą czułość badanie USG pozwala na prawidłowe rozpoznanie zmian torbielowatych w niemal 100% przypadków.
Jak przebiega badanie USG tarczycy?
Badanie USG tarczycy trwa zaledwie kilkanaście minut jednak często poprzedzone jest wywiadem i badaniem fizykalnym. Co jednak najważniejsze jest całkowicie bezbolesne i nieinwazyjne. W trakcie badania Pacjent wygodnie leży z lekko odchyloną głową. Przez przystąpieniem do wykonania badania lekarz pokrywa szyję lub głowicę USG specjalnym żelem, którego zadaniem jest polepszenie przewodzenia fal ultradźwiękowych. Podczas badania lekarz przesuwa głowicę w różnych płaszczyznach, żeby dokładnie ocenić tarczycę i sąsiednie struktury. Niektóre osoby w trakcie badania mogą odczuwać delikatny dyskomfort gdy lekarz naciska głowicą USG na szyję.
Jak się przygotować do badania USG tarczycy?
Warto wiedzieć, że badanie USG tarczycy nie wymaga żadnych szczególnych przygotowań. Można je wykonać o każdej porze dnia, a w przypadku kobiet w każdym dniu cyklu miesięcznego. Badanie USG tarczycy jest bezpieczne dla każdego Pacjenta, dlatego można je wielokrotnie powtarzać, także u kobiet w ciąży i dzieci. Wybierając się na badanie warto pamiętać o tym aby wybrać ubranie, które nie zasłania szyi oraz nie zakładać naszyjników (łańcuszków) czy korali. O ile to możliwe badanie najlepiej wykonywać w tym samym miejscu i u tego samego specjalisty. Jeśli wcześniej została zdiagnozowana choroba tarczycy, dobrze jest na kolejne badanie zabrać ze sobą wyniki USG, które już się posiada.
Jak odczytać wynik z USG tarczycy
Odczytanie wyniku USG tarczycy, który dostaniemy w formie opisu (czasami także z wydrukiem obrazu uzyskanego w trakcie badania) pozostawmy specjalistom. Wyniki wymagają interpretacji endokrynologa lub tyreologa (specjalisty od chorób tarczycy) ponieważ wartości referencyjne oznaczające prawidłowe funkcjonowanie tarczycy nie są sztywne. Zgodnie z wytycznymi z podręczników medycyny prawidłowa średnia objętość tarczycy wynosi około 18 ml u kobiet i 25 ml u mężczyzn. Tarczyca waży od 30 do 60 gram. U kobiet może ona zmieniać swoją wielkość w ciągu cyklu miesięcznego oraz powiększać się w czasie ciąży. Natomiast prawidłowy miąższ określany jest jako normoechogeniczny.
Uwaga,
informacje zawarte w tym artykule mają charakter ogólny i edukacyjny. Nie stanowią one porady medycznej i nie mogą zastąpić konsultacji z lekarzem lub innym specjalistą medycznym. W przypadku jakichkolwiek pytań dotyczących stanu zdrowia, zawsze należy skonsultować się z wykwalifikowanym pracownikiem służby zdrowia.