Zespół cieśni nadgarstka - jedna z najczęściej spotykanych neuropatii

Zespół cieśni nadgarstka jest jedną z najczęściej spotykanych neuropatii, którą obecnie spokojnie możemy zaliczyć do chorób cywilizacyjnych.

Czym jest zespół cieśni nadgarsta?

Żeby odpowiedzieć na to pytanie należy zacząć od tego czym tak właściwie jest cieśń nadgarstka? Jest to miejsce, w którym przedramię przechodzi w dłoń. Ograniczone tkanką łączną i 8 kośćmi nadgarstka:

łódeczkowatą (łac. os scaphoideum)
księżycowatą (łac. os lunatum)
trójgraniastą (łac. os triquetrum)
grochowatą (łac. os pisiforme)
czworoboczną większą (łac. os trapezium)
czworoboczną mniejszą (łac. os trapezoideum)
główkowatą (łac. os capitatum)
haczykowatą (łac. os hamatum)

Przez cieśń nadgarstka przechodzą nerwy, naczynia krwionośne i ścięgna.

Ucisk na nerwy przechodzące przez cieśń nadgarstka powodują występowanie bólu oraz wielu dodatkowych przypadłości (patrz akapit Objawy), które przez specjalistów nazywane są zespołem cieśni nadgarstka. Odczuwany przez Pacjenta dyskomfort spowodowany jest zaburzeniem odżywiania nerwów. Zespół cieśni nadgarstka dotyczy zazwyczaj ręki dominującej i występuje trzy raz częściej u kobiet niż u mężczyzn.

Warto wiedzieć, że zespół cieśń nadgarstka nie koniecznie musi się okazać schorzeniem zlokalizowanym w samym kanale nadgarstka. Często jest to bowiem problem globalny, który obejmuje całą kończynę górną, obręcz barkową, a nawet szyjny i piersiowy odcinek kręgosłupa.

Przyczyny zespołu cieśni nadgarstka

Nie ma jednej konkretnej przyczyny, która prowadzi do powstania tego schorzenia. Za główny powód należy uznać systematyczne i częste wykonywanie powtarzalnych ruchów nadgarstka takich jak np. wielogodzinne pisanie na klawiaturze komputera, gra w tenisa, czy praca na taśmie w fabryce. Mimo to w rzeczywistości przyczyna zachorowania konkretnej osoby na to schorzenie jest diagnozowana zaledwie w połowie zgłaszanych przypadków. Lekarze wśród przyczyn powstania zespołu cieśni nadgarstka wymieniają także:

źle wygojone złamania (np. złamanie Collesa)
zwichnięcia
krwiaki
gangliony (czyli torbiele galaretowate)
tłuszczaki
kostniaki
amyloidozę (inaczej skrobiawicę)
niedobór witaminy B12 i B6
choroby reumatyczne w tym: reumatoidalne zapalenie stawów, twardzinę układową, zapalenie wielomięśniowe, chorobę zwyrodnieniową stawów, polimialgię reumatyczną, dnę moczanową, mukopolisacharydozę
choroby gruczołów wydzielania wewnętrznego takie jak: cukrzyca, niedoczynność tarczycy, akromegalia
a także niektóre choroby zakaźne np. gruźlicę

Co ciekawe, zespół cieśni nadgarstka może wystąpić także u kobiet w III trymestrze ciąży, które cierpią na obrzęki.

Objawy

Do typowych objawów zespołu cieśni nadgarstka zalicza się tzw. parestezje, czyli uczucie mrowienia, drętwienia, "prądów", a także ból nadgarstka oraz uczucie sztywności i opuchnięcia palców dłoni. Dyskomfort związany z zespołem cieśni nadgarstka odczuwany jest zarówno w ciągu dnia jak i w nocy, kiedy to często prowadzi do wybudzenia ze snu.

Pacjenci skarżą się także na uczucie osłabienia ręki i problemy z wykonywaniem precyzyjnych ruchów, a także z zaciskaniem dłoni w pięść oraz trzymaniem w palcach różnych przedmiotów np. filiżanki. Ponadto, niektóre osoby mają problem z odróżnieniem podczas dotyku ciepła i zimna. W zaawansowanym etapie choroby może dojść do zaniku mięśnie kłębu kciuka. W takim przypadku kciuk ustawia się w jednej płaszczyźnie z pozostałymi palcami przestając być palcem przeciwstawnym. Ten etap choroby specjaliści określają „efektem małpiej ręki”.

Warto wiedzieć, że w zależności od przyczyn zespołu cieśni nadgarstka leczeniem może zajmować się inny specjalista np. neurolog, reumatolog, ortopeda lub chirurg ręki.

Diagnoza i leczenie

Lekarz chcący zdiagnozować zespół cieśni nadgarstka ma do wyboru kilka prostych testów nie wymagających żadnej specjalistycznej aparatury, a także badanie USG, rezonansem magnetycznym oraz elektromiografię (EMG). Testy polegają na wykonaniu przez Pacjenta specjalnych ruchów dłońmi jednak nie dają 100% pewności wykrycia schorzenia. Zaliczamy do nich test:

Phalena i dwrotny test Phalena
Tinela
Durkana

Po zdiagnozowaniu schorzenia i ustaleniu jego zaawansowania lekarz decyduje o odpowiednim leczeniu. W pierwszej kolejności zalecane jest aby Pacjent:

unikał ruchów, które powodują nasilenia objawów
korzystał z ortezy, która zapewni unieruchomienie nadgarstka
chłodzenie nadgarstka przy użyciu tzw. cold packa lub masaż kostkami lodu
ważna jest także odpowiednia dieta, bogata w witaminę B6, B12 i nienasycone kwasy tłuszczowe, które wpływają na prawidłowe funkcjonowanie układu nerwowego i mają właściwości przeciwzapalne.

W przypadku początkowego stadium zaawansowania schorzenia lekarz może także zalecić Pacjentowi autoterapię w domu przy użyciu rollerów lub piłek do masażu oraz poprzez wykonywanie ćwiczeń rozciągających i jogę.

W poważniejszych stanach lekarz może zalecić wstrzykiwanie kortykosteroidów redukujących stan zapalny i obrzęki oraz fizykoterapię. Zabiegi, które dobrze sprawdzają się w leczeniu tego schorzenia to m.in.: fala uderzeniowa, miejscowa krioterapia, suche igłowanie, ultradźwięki, fonoforeza, jonoforeza i laser. Lekarz może także zalecić stosowanie leków (w postaci tabletek, maści lub żeli) o działaniu przeciwbólowym i przeciwzapalnym z grupy NLPZ.

W ciężkich i systematycznie nawracających przypadkach może się okazać, że niezbędna będzie operacja.

Zaniedbanie leczenia

Choć zespół cieśni nadgarstka nie wydaje się groźnym schorzeniem, to należy mieć świadomość, że nie leczony może doprowadzić do trwałego uszkodzenia nerwu pośrodkowego, zespołu de Quervaina (o którym możecie przeczytać tutaj>>>), niepełnosprawności ręki, a nawet trwałego inwalidztwa. Co więcej, bardzo ważne jest aby Pacjent zmienił nawyki dotyczące ruchów dłoni ponieważ inaczej mimo wyleczenia stanu zapalnego nie uniknie jego nawrotowi. Dotyczy to także osób, które poddały się zabiegowi operacyjnemu.

Uwaga,

informacje zawarte w tym artykule mają charakter ogólny i edukacyjny. Nie stanowią one porady medycznej i nie mogą zastąpić konsultacji z lekarzem lub innym specjalistą medycznym. W przypadku jakichkolwiek pytań dotyczących stanu zdrowia, zawsze należy skonsultować się z wykwalifikowanym pracownikiem służby zdrowia.