Jak zdiagnozować i leczyć chondromalację rzepki

Chondromalacja rzepki, zwana także rozmiękaniem chrząstki rzepki, to jedno z najczęstszych schorzeń kolana, które w szczególności dotyka ludzi młodych. Z uwagi na budowę anatomiczną i szerszą miednicę dużo bardziej narażone są na nią kobiety, niż mężczyźni. Co więcej, może wystąpić zarówno u osób prowadzących siedzący tryb życia, jak i tych uprawiających sporty w znacznym stopniu obciążające kolano, takie jak narciarstwo, bieganie, czy jazda na rowerze.

 

 

 

OBJAWY CHONDROMALACJI RZEPKI

Typowym objawem uszkodzenia chrząstki rzepki jest silny ból zlokalizowany z przodu kolana, który często nasila się po długotrwałym przebywaniu w pozycji klęczącej lub siedzącej ze zgiętymi kolanami. Ból ten nasila się także podczas wchodzenia, a zwłaszcza schodzenia ze schodów, a także w trakcie aktywności fizycznej. Chorzy często skarżą się na uczucie niestabilności, sztywności, trzeszczenia, czy przeskakiwania stawu kolanowego, co w konsekwencji prowadzi do opuchlizny, zbierania się płynu wewnątrzstawowego, a w zaawansowanych przypadkach nawet do narośli kostnych w obrębie rzepki.

Niestety wczesna diagnostyka degeneracji chrząstki nie jest łatwa. Sama chrząstka z uwagi na swoją budowę nie boli, ponieważ nie jest unaczyniona i unerwiona, zatem dolegliwości bólowe występują dopiero w zaawansowanym stadium choroby, kiedy uszkodzenia są już poważne i jest za późno, by wprowadzić leczenie zapobiegawcze. Najczęściej pacjenci diagnozowani są dopiero w 3 i 4 stopniu według skali Outerbridge’a.

 

STOPNIE KLASYFIKACJI (skala Outerbridge’a)

stopień 1 - powierzchowne, miejscowe zmiany chorobowe, zmiękczenie i spluszowacenie chrząstki rzepki
stopień 2 - uszkodzenia powierzchowne, nie sięgające do warstwy podchrzęstnej, widoczne szczeliny i postrzępienia
stopień 3 - zmiany głębokie, szczeliny i pęknięcia sięgające kości
stopień 4 - odsłonięcie kości podchrzęstnej

 

PRZYCZYNY POWSTAWANIA CHONDROMALACJI RZEPKI

Chondromalacja rzepki często opisywana jest, jako uraz przeciążeniowy, jednak może być powodowana przez wiele różnych czynników, zarówno tych anatomicznych, jak i zewnętrznych. Wśród najczęstszych przyczyn anatomicznych są: 

  • nieprawidłowa budowa kolan

  • wady postawy

  • zaburzenia napięcia mięśniowego wokół stawu kolanowego 

  • oraz złe ustawienie kości udowej w stosunku do rzepki i piszczeli

W wielu przypadkach chondromalacja jest też konsekwencją bezpośredniego urazu bądź zwichnięcia rzepki. Zaznaczyć należy, że zarówno intensywne treningi (zwłaszcza te polegające na stałej powtarzalności ruchów lub statycznym dociskaniu rzepki do kości udowej: bieganie, podnoszenie ciężarów, kopnięcia), jak i ich całkowity brak oraz nadwaga i otyłość mogą prowadzić do całkowitej degeneracji chrząstki. Warto wiedzieć, że podczas ruchu wraz z napływem płynu stawowego dostarczane są składniki odżywcze regenerujące chrząstkę. 

Zespół bólu rzepkowo-udowego bardzo często łączony jest także z wiekiem. Najczęściej dotyczy on dorastającej młodzieży i młodych osób, ale także doskwiera osobom starszym, u których związany jest bezpośrednio z chorobami zwyrodnieniowymi stawów i zmniejszoną ilością produkowanego kolagenu, a także innymi chorobami zapalnymi stawów, np. reumatoidalnym zapaleniem stawów RZS.


DIAGNOZOWANIE CHONDROMALACJI RZEPKI

Rozpoznanie schorzenia w pierwszej kolejności opiera się o wywiad lekarski, zlecone mogą zostać także badania obrazowe takie jak USG kolana, rezonans magnetyczny, czy zdjęcie rentgenowskie RTG. W przypadku USG i prześwietlenia udowodniono, że badania te pokazują tylko około 40% chrząstki, znacznie dokładniejsze będzie więc badanie MRI, pozwalające ocenić patologie chrząstki i stopień zaawansowania tych zmian. W niektórych przypadkach lekarz może pokusić się też o artroskopię - precyzyjne badanie polegające na wprowadzeniu do kolana cienkiej metalowej rurki wyposażonej w kamerę i źródło światła.

 

LECZENIE CHONDROMALACJI RZEPKI

Leczenie zwyczajowo rozpoczyna się od prostych metod, czyli wprowadzenia środków przeciwbólowych i niesterydowych leków przeciwzapalnych, a także suplementację kolagenu, czy siarczanu glukozaminy, czyli składników naturalnie występujących w substancji międzykomórkowej chrząstki. Zaleca się także odpoczynek i odciążanie dotkniętego chorobą kolana. Niekiedy podawane są bezpośrednio do stawu zastrzyki zawierające kwas hialuronowy, osocze bogatopłytkowe PRP oraz preparaty zawierające komórki macierzyste pozyskane z krwi, tłuszczu lub błony maziowej stawów pacjenta. 
Zadowalające rezultaty przynosi też stosowanie odpowiednio dobranych wkładek ortopedycznych, używanie stabilizatorów, taśm kinezjologicznych (taping), a także odpowiednie ćwiczenia rehabilitacyjne, mające na celu wzmocnienie i rozciągnięcie mięśni, zwłaszcza czterogłowego uda, ścięgien udowych oraz mięśni wokół biodra, kontrolujących właściwe ustawienie kończyny. Zalecany jest także ruch nieobciążający stawów, świetnym przykładem może być tu pływanie, jednak każda aktywność w przypadku dolegliwości bólowych wskazana jest po konsultacji z fizjoterapeutą.
Jeżeli metody leczenia zachowawczego nie przyniosą rezultatów konieczne może okazać się operacyjne przywrócenie prawidłowego ustawienia rzepki. Najczęściej taka operacja wykonywana jest artroskopowo, dzięki czemu jest znacznie mniej inwazyjnym zabiegiem. U osób w zaawansowanym stadium chondromalacji rzepki wykonuje się także abrazję - zabieg mający pobudzić chrząstkę do regeneracji, chondroplastykę - usuwanie uszkodzonej warstwy chrząstki wraz z wyrównaniem powierzchni stawowej, wypełnianie ubytków w chrząstce wykorzystując biomateriały i membrany kolagenowe, przeszczepy allo,- i autogenne oraz zabiegi w postaci endoprotezy stawów rzepkowo-udowych.
 

 

Uwaga,

informacje zawarte w tym artykule mają charakter ogólny i edukacyjny. Nie stanowią one porady medycznej i nie mogą zastąpić konsultacji z lekarzem lub innym specjalistą medycznym. W przypadku jakichkolwiek pytań dotyczących stanu zdrowia, zawsze należy skonsultować się z wykwalifikowanym pracownikiem służby zdrowia.